ABD Demokrasisine İlham Olan Anadolu Uygarlığı: Likya

ABD Kurucusu George Washington’ın ülkenin demokratik sistemini tasarlarken dünyanın ilk demokratik birliği olan Likya Birliği’nden esinlendiğini biliyor muydunuz? Peki Likya Birliği nedir ve dünya demokrasilerine nasıl esin kaynağı olmuştur, biraz inceleyelim.

Günümüzde Antalya şehrinin batı kısmındaki ilçeleri ve Muğla’nın Fethiye ilçesini içine alan bölge antik dönemde Likya olarak adlandırılmakta idi. Denizci bir kavim olan, özgürlüklerine düşkün bilinen bu bölge halkına Antik Mısır kayıtlarında Lukkalılar olarak rastlanmaktadır. Antik Yunan döneminden itibaren de Likya ismi kullanılmaya başlanmıştır. Apollon ve Artemis gibi Yunan mitolojisindeki tanrıların hikayelerinde de geçen Likya’nın en bilinen özelliği ise antik dönemin en ileri demokrasisine sahip olmasıdır.

Likya’da bulunan kentlerin oluşturduğu Likya Birliği’nde en büyük 6 kentin 3 oy hakkı bulunmakta iken orta büyüklükte kentlerin 2 oy hakkı, küçük kentlerin ise 1 oy hakkı vardı. Ayrıca tüm halk eşit statüde idi ve bu yönden Yunan anakarasındaki kentlerden daha demokratik konumda idi. Birlik kentleri mecliste ‘Likyark’ olarak adlandırılan bir başkan seçmekte ve belirli bir dönemle görevini sınırlandırmaktaydı. Dünyanın ilk demokratik meclis binası Patara’da yer alır ve ünlü düşünür Montesquieu, Likya’yı  ‘demokrasi’ bağlamında “Antik dünyanın en mükemmeli” olarak tanımlar.

Tarihteki ilk demokrasi bilincine sahip uygarlık olan Likya’nın bu yapısı daha sonraki uygarlıklara da ilham oldu. Bunun bilinen en büyük örneği ABD Demokrasisidir. Alexander Hamilton, James Madison ve John Jay tarafından kaleme alınan ve 85 makaleden oluşan Federalist yazılar, ABD Anayasası’nın temelini oluşturmaktadır. Alexander Hamilton’un yazdığı 9 ve 16 nolu ve James Madison’un yazdığı 45 nolu makalelerde ABD için en uygun yönetim sisteminin Likya Federasyonu’nda olduğu gibi federatif şehir birliği (eyaletler) olduğuna açıkça vurgu yapılmıştır. ABD’nin kurucu kadrosu temel noktalarda esin kaynağı olarak Likya Birliği’nin sistemini almış, tarihsel şartlardan dolayı Likya’nın federatif yapısındaki sınırlılıklardan dolayı daha ileri bir federasyon olan İsviçre’nin demokratik yapısı ülkenin özelliklerine daha uygun olduğu için teknik konularda oradaki sistemle harmanlamıştır.